Bolinao - English


a
b
c
d
e
g
h
i
j
k
l
m
n
ng
o
p
r
s
t
u
v
w
y

a


abuswen'a-bus-w`ɘnPuon:abusovoBolUsaren o gaw'an nin abas o ambo' nin manepeg a sayay bagay o tawo.FilAbusuhin.IloAbuswen.EngTo abuse or misuse something.Syn clsduksaenSpch var.abusuwenActmangabusoAtl. is manbuswen
abuten'a-b`u-tɘnPuon:abotTo attain a goal.vo1BolAgwangen yay bagay a midyo adayo' o ata'gay yupa' sa pangipa'nat nin takyay.FilAbútin.IloGaw-aten.EngTo reach for something that is a long hard reach.Syn clsagwangen 1gawangenkàrad32BolKamaten yay sayay tawo o bagay.FilAbútan.IloKamaten.EngTo overtake or catch up to someone or something using effort.Syn clskamaten3BolTarusan yan main pammasinsya a sayay tawo.FilUnawain.IloTarusan.EngTo reach out to someone with understanding.Syn clstarùsanActmangabotPerf.inabotIntsabut-abutenid.abuten a inanawa
abuten a inanawa'a-b`u-tɘn a 'i-na-n`a-waid. ofabutenphrfigBolMinawa nin anro tan ararem pigaw mangalap nin siri ta mapaidap minawa.FilHumingal.IloAgal-al.EngTo catch one's breath after doing something strenuous, usually involving gasping.synsang'a-sang'ap
abyador'a-bya-d`orSpaviator pilot, airmanSpn Inflabyadura
abyo'a-by`oSpaviopreparation, provisionnoldBolSay inawru-awro nin ikabyay.; Sarban matkap nan lalaman bilang wadi' kuna', sina'pang etc.FilPagkain; abasto; apoyo.IloPagbyag; taraon; kanen.; Makan.EngSustenance, foodstuff.; Support, usually in the form of food sent to someone far away.Syn clsabastoikabyay
adado'a-d`a-doSparado plownBolAgamiren sa pagtatalon nin usaren ipamakwal tan ipangiwar nin luta' ba'yo nin mulawan.FilAraro.IloArado.EngA plow, a farm implement used to turn over the soil.RelpasagadGenagamiren1Der.adadwenmaadadomangadado
adadwen'a-da-dw`ɘnPuon:adadovoBolSukaden a luta' nin papa'sekan o tamnan yupa' sa pangusar nin adado.FilAraruhinIloAraduen.EngTo till the soil with a plow.Syn clskalyensukadenActmangadadoPerf.inadado
adahyo'a-dah-y`oSphadarfairynBolTepre-tepren uno gaw'e-gaw'en a ambo' nin kumpruntado sa ibarita' nin syinsya uno sa katutu'wan uno naipatukdo' sa rason a mantepren nan sayay susyidad bilang say pammemper sa anti-anting, anib, malas tan raruma et.FilPamahiin; anito.IloIdaw.EngSuperstitious beliefs or practices.Syn clsanito 1
adak'ak'a-dak-'aknBolAlalakin o maksaw nin ilis.FilHalakhak.IloGarakgak.EngA loud and spontaneous laugh.Antagur'orSyn clsgarakgakkaka'liskara'ka'Genilis 1Der.adak'akanumadak'ak
adak'akan'a-dak-'a-k`anPuon:adak'akvlBolMakaka'lis nin maksaw tan alalaki nin ilis.FilTawanan; halakhakan.IloGarakgakan.EngTo laugh boisterously or loudly at someone or something.Syn clskaka'lisanPerf.inadak'akan
adal'`a-daln1BolMaipa'ka' sa natandaan o narate' sa kapipika' sa iskilawan o sa raruma et nin lugar.FilPinag-aralan.IloAdal.EngThe knowledge and skill gained through training or formal education.Syn clsidukasyonliksyon 12BolMabistan piuugali' nin ma'kit mangibwat sa nipangakay matua o sa kappika' sa iskilawan.FilMabuting asal.IloSursuro.EngGood manners developed from training, etc.3BolSi makalap nin liksyon bilang wadi' sa isturya, ikspiryinsya o raruma et.FilAral.IloSuro.EngA lesson to be learned.Syn clsakayliksyon 2Der.adalanadalendi-adaldi-adaliyadalkiadalmaadalmag'adalmakaadalmangadalmapaadal
adalan'a-d`a-lanPuon:adal1vlBolAkayan o ipasal yay sayay tawo laloynay anak sa sayay bagay bilang sa mabistan pigagawa'.FilTuruan.IloSuruan.EngFor someone to instill something, e.g., good manners, virtues, etc. in someone.Syn clsakayanipasal2MethIlonBolSayay tumutumbok sa sayay tawo pigaw maadal tan maarig nay gawa' tan pigagawa' na.FilTagasunod.IloAdalan.EngDisciple or student.Syn clsapustoldisipulotumutumbokPerf.inadalanDer.maadalanmiadalannag'adalannakaadalanpag'adalanpakaadalan
adalen'a-da-l`ɘnPuon:adal1voBolIsipen, usisaen o pasalen yan gaw'en a sayay bagay.FilArálin.IloAdalen.EngTo concentrate one's efforts and think through, study or consider something carefully such as an idea or thought.Syn clsamingawendalepdepenisipentimbangen 2Specusisaen2npBolSayay bagay a matkap nin matandaan a maipa'ka' kona o maadal ya nin gaw'en. FilAralin.IloAdalen.EngA lesson or something to study.ActmangadalPerf.inadalAtl. is man'adalenIntsadal-adalenDer.inadaluadalen
adam'a-d`aminfBolNipatanid a pangngusar nin ikon sayay tawo nin tarusan nin isubli' yan lamang bilang wadi' agamiren, kwarta o raruma et.FilHiram.IloBulod.EngThe act of borrowing something as a loan to be returned later.Syn clsutangRelpulangSpecbele'Der.adamanadamenki'damma'dammangdampa'dam
adaman'a-da-manPuon:adamvlBolSay gawa' o ugali' a adamen a agamiren.FilUtangan; hiraman.IloAgbinnulod.EngBorrow something from someone.Der.mi'daman
adamen'a-da-m`ɘnPuon:adamvoBolIpatanid nin usaren yay sayay bagay a ikon sayay tawo nin tarusan a isubli' ya li'. FilHiramin.IloBuluden.EngTo borrow something.Syn clssubrayenutangenSpecbel'enActmangdamPerf.indam
adani'a-da-n`iPuon:daniadj1BolAmbo' ana nin ma'teng no udas o panaon o adayo' no lugar.FilMalapit.IloAsideg.EngTo be near in time or distance and able to be walked.Antadayo' 1Syn clsbanda 1patbèn2temben2figBolRabay-rabay ya tan may'an a kaingaran konan sayay tawo.FilMalapit.IloAsideg ti nakem.EngFor someone to be emotionally close, fond of or a kindred spirit with another.1+adadaniDer.adudanikaadanimaadanisangkaadanyan
adap'a-d`ap1adjBolNo adti nakapatyo' bilang wadi' a pammastang o intiron lalaman no tawo, magwa' lamang a bagay.FilNakaharap.IloNakasango.EngThe direction towards which the face is turned.Antgurot 32infBolNo adti nin mako o a punta.FilPatungo.IloApan.EngTo go or head toward someone or something.Genmako 1Der.adapànadàpanadàpanadapenipa'dapipaadapiyadapkaadapkiadapmaadapmakaadapmakapiadapmamaadapmangadapmiadappaadapenpiadapanpiadapensiaadapumadap
adàpan'a-d`a-panPuon:adapadvBolMain a saya tan saya sa gaw'en nin piiirgo o raruma et.FilHarapan.IloSinnango.EngTo do or say something in a straight forward manner face-to-face with a person.Intsadap-adapan
adapàn'a-da-p`anPuon:adapn1BolSi iti sa u'na nin kami'nan o parti nan sayay bagay o tawo.FilHarapán.IloSango.EngThe place in the front of something.Antgurot 2Syn clstembenRel. tomu'na 12BolIti sa prisinsya nan saya, bilang wadi' si Dios.FilSa harap ni.IloSaklang.EngIn the presence and facing someone of high standing.Intsadap-adapan
adapen'a-da-p`ɘnPuon:adap1voBolIpatyo' a pangngikit o yay lalaman sa kami'nan nan sayay bagay o tawo.FilHarapin.IloSangwen.EngTo direct or turn the face or body towards a certain thing or person.Antgurutan 12voBolAsikaswen o byan ya nin udas a sayay tawo o bagay.FilAsikasuhin.IloSangwen.EngTo face responsibilities and thus attend to, entertain or confront them.3advBolUdas o tyimpo ba'yo ya nin mangyadi' o marate' a sayay pangyayadi'.FilBago ang oras.IloSakbay.EngTo look toward an event and so the time before or until it.Syn clsba'yo 24nBolSay rumate' nin awro o panaon.FilHinaharap.IloMasakbayan.EngTo look toward a time and so to the future.Syn clsli'ActmangadapPerf.inadapAtl. is man'adapen
adat'`a-datadjBolSi taway nin milawok a pait-paitan tan agas-agasan.FilAskad.IloAdat.EngA biting bitter taste as the taste of eggplant out of season and lacking water.Der.maadatumadat
aday'`a-daynBolSi kayu-kayo nin pari a yinatab nin gamrang, a magwa' main et nin bunga o kasayna.FilUhay.IloGarami.EngThe short stalks of rice cut by a gamrang and may or may not have the grains or leaves attached.Syn clsdayamiRel. toiriken
adayat'a-d`a-yatnBolKlasi nin batag a midyo anro tan alaki a bunga tan main bilid-bilid nin lupis.FilUri ng saging.IloKlasi ti saba.EngA large four-sided banana with distinct edges.Genbatag
adayo''a-da-y`o'Puon:dayo'adj1BolAmbo' nin adani.FilMalayo.IloAdayo.EngTo be a far distance from something.Antadani 1madamir2BolKapapa'sar nin bubagay nin main nin distansya sa saya tan saya. FilMagkakalayo.IloAdadayo.EngFor two or more things to be far apart from each other.1+adadayo'addayo'Der.iyadayo'