*b...unspec. comp. form of-um-BolNo si puon nin sarita' ket tumarana' ya sa b ket suldungan yan –um-, si b sa tarana’ mag'in yan g, bilang wadi' ba’yo - guma’yo, bagyo - gumagyo, bereng – gumereng, beyew – gumeyew, bigat – gumigat, birdi - gumirdi, buer – gumuer, buka’- gumuka'.FilUm-/mag-.IloAg-/-um-.EngWhen a root form that begins with either b and sometimes m is infixed with -um- or -inum- it inflects the initial sound going to g.
Bolinao - English
b
baBa!BolSarita' a makapaka'ngap mamasiglat nin kaingaran nan sayay anak a kalamo' nay 'tit----bigra' ba!'; petpeten nin gamet a mata no tit----no Ba bigra' galaten yay gamet sa mata.Filba.EngEquivalent to Booh! in play, To scare when used with babies.
ba'ba' mataba'-b`a' ma-t`aCmpd. ofba'ba'mataBolSi parti nin midyo mamalibed sa sirong mata a no napuyat ket mangisit.FilIlalim ng mata.IloLebleb.EngThe bags under the eye.
ba'bu-ba'boba'-bu-ba'-bo1nBolTekrean yayti nin maitumba-tumba yan misubli-subli' sa gurot tan adapan.FilTumba-tumba.IloKulumpio.EngRocking chair.Syn clsbutaka2infBolSaya nin ikap sa ta'gay kayo a si miikap tumukdo' ya sa sangan kayo nin makulaney ba'yo na ibigra' ikusay a ayi na ket maita'gay yay sanga ket pauryan nay lalaman nan kumayupa' ba'yo naynaet li' ituldak a ayi na ket mamata'gay ya, kapresan tuma'gay kumayupa' ya, irgwen nan ibansa-bansag a ba'--(tuma'gay) bu-- (kumayupa') anggan sumawa' ya.IloBuyyabo.EngA play activity for amusement.
ba'lagba'-l`agBolDaite' nin bali sa tatalon o gagawa' a piikapan mintras nin mampagtrabahodtaw anggan mayadi' bilang wadi' makayatab.FilKubo.IloKalapaw.EngHut, a small temporary shelter or house made of bamboo and nipa or coconut leaves where a person can sleep or reside in the forest or field.Genbalì 1piikapan 1
ba'sutenba'-su-t`ɘnPuon:ba'sot1BolUyusen nin iliwa' yay sayay iti sa kaluban o bali na bilang wadi' beneng tan raruma et.FilHugutin.IloUyusen.EngTo withdraw a bolo or similar item from its sheath.Syn clsapsutenRelaraarGenapsutenuyusen2BolDutduten yan apurawan o pwirsawen a sayay bagay bilang wadi' mulan ararem a yamot.FilBunutin.IloParuten.EngTo pull something out of something that encases it or holds it in such as a plant from the ground.Syn clsdutdutenPerf.bina'sot
ba'yob`a'-yo1adjBolKapapa'sar nin sayay bagay a kai et gapo nin naiyusar o kayadi' na tamo' nin nagwa'. FilBago.IloBaro.EngTo be new or fresh.Antma'ranSyn clsmudirno 1Cmpdba'yon bulanba'yon kasalba'yon rate'Ba'yon TaonBa'yon Tistamintoba'yon usoDer.ba'yu-ba'yomama'yomamaba'yomapaba'yomiba'yonikaba'yopaba'yuwenid.ba'yon byayba'yon ranomtububa'yo2advlizerBolMangitarana' yaytin grupon susarita' nin mangibarita' nin sumunor nin mangyadi' o gaw'en sa sayay mu'naynan mangyadi' o gaw'en.FilBago.IloSakbay.EngThis joins two events one happening before the other subordinating one to the other.Antmayadi' 2Syn clsadapen 3Rel. toyapo'Relkaarammi'sa 2
ba'yon bulanb`a'-yon b`u-lanCmpd. ofba'yo 1bulan 1BolIka'pat a yabi nin delem nin lumwa' ya madali' a bulan nin daite' nin agod a bakas na.FilBagong buwan.IloBaro nga bulan.EngThe crescent shaped stage that appears on the third or fourth night of the new moon.Syn clslesekRel. tobulan 1matin binulan
ba'yon byayba'-y`on by`ayid. ofbyayba'yo 1figBolPannawag no si tawo ket nalasat nay grabin nipagmasakit o disgrasya nin dandani ya nati.FilPangalawang buhay.IloBaro nga biag.EngA rebirth such as after recovery, when a person has overcome a serious sickness.
ba'yon kasalba'-yon ka-salCmpd. ofkasalba'yo 1BolKayadi' tamo' et o ambo' et na'teng nin pinakasal.FilBagong kasal.IloKapagasawaan.EngNewlywed.Syn clskapikasal
ba'yon ranomba'-y`on ra-n`omid. ofranomba'yo 1BolSay pisisili nin kapapa'sar nin ranom sa taaw nin sumakalako a udas nin ka'ti tan atab.FilPagpalit ng tubig sa dagat.IloBaro nga danum.EngThe condition in which the tide of the sea is changed to a new daily timing of the tides.
ba'yon rate'ba'-yon ra-tɘ'Cmpd. ofrate'ba'yo 1BolSi'numan tan animan a rimmate' sa nadali' et a awro.FilBagong dating; kararating.IloBaro nga kasangsangpet.EngNew comer, a person who has just arrived or come not long ago.
Ba'yon TaonBa'-y`on Ta-'`onCmpd. oftaonba'yo 11nBolSi u'nan awro nan Enero, a man'isilibra nin sayay pista upisyal iti sa Pilipinas.FilBagong Taon.IloBaro nga Tawen.EngNew Year, January 1.2phrBolSi taon nin tumarana' o katarana' a sumili o sinmili konan taon a nila'pos ana.FilBagong taon.IloBaro a tawen.EngThe new year that starts next.
Ba'yon TistamintoBa'-y`on Tis-ta-m`in-toCmpd. oftistamintoba'yo 1chBolSi parti nan Biblia nin nakaisuratan nin byay tan uakay ni Jesu-Cristo tan saray uapustol na tan maipa'ka' konran nu'nan mammemper.FilBagong Tipan.IloBaro nga Testamento.EngNew Testament portion of the Bible.whBiblia
ba'yu-ba'yoba'-yu-ba'-yoPuon:ba'yo 1BolNa'teng ana; sawanin tamo'.FilNgayon kalang nakita; matagal na hindi kita nakita.IloBarbaro.EngJust recently. Unusual.Der.kaba'yu-ba'yo
Bolinao Dictionary © 2013 SIL International®
