Browse Cubeo


a
b
c
ch
d
e
i
j
l
m
n
o
p
q
s
t
u
ʉ
v
y

e


eaivʉv.impers.encajar (de ropa, zapatos y cosas semejantes)Cʉraidoa me eaivʉ yʉre.Los zapatos me encajan bien.Vboqueivʉcõtamecʉ
eavayʉv.t.llevar ; hacer llegar (destinación fuera del lugar del hablante)Jípacʉ ijimʉre eavamed̶a jʉoipõecʉ yebai.Dicen que él llevó a su papá enfermo al médico.antedavayʉVjã́ri eavayʉfr. dejã́ñʉ 1nʉvañʉ
eayʉ1v.t.encontrar ; hallar ; recuperarBeibo bácʉre vorĩ eacʉbe cava.El buitre evidentemente buscando encontró el ratón muerto.antbíjayʉ 1bíjayʉ 2Vcopʉyʉ1dupiyʉvoyʉ1yaveyʉ2v.i.llegar ; alcanzar (destinación fuera del lugar del hablante)Macarõi nʉri eaivʉbu jiore.Yendo por la selva llegamos a la chagra.antedayʉVboqueyʉcõañʉ2cõtañʉcoyʉrĩ eayʉfr. decoyʉyʉjápiarĩ eayʉfr. dejápiayʉjaroyʉmajicʉ 2nʉñʉoayʉtóyʉ 2bʉcʉrõ
ẽcabo-bo; -rʉvar.ẽcarʉ1s.orillaẽcaboa, ẽcarʉaVcʉporʉjiajiad̶obedojiajĩyajiatʉravamacajitabʉ
ẽcad̶evayʉv.i.limpiar la cara (con goma)Ne torojʉve tenanʉrajiye jipocai, bojʉvʉ ẽcad̶evad̶aima.De costumbre los jóvenes limpian la cara con goma antes de irse a una fiesta.Vbia jẽoñʉfr. debiajiavajocacuidopíyucuidoyécacuido
ẽcajarave-jaraves.hueso detrás de la ceja de humanosẽcajaraveaVyacorʉ
ecoivʉv.inan.secarse (sujeto es un río)Enero baji pare ecovʉ no.Verdaderamente el río se secó en enero.Vcarayʉ 2coaivʉpapaivʉpopovayʉpopoyʉ
ecovayʉv.t.hacer entrar ; traer adentroOco daru, ecovacajaco yʉre cuitótecajeare.Si llueve, éntreme la ropa.antetavayʉVcoyʉ1 1
ecoyʉv.i.entrar (presupone una entrada, por eso no se puede decir de un río)Aviá ʉ̃i doiyede, cáyuva ecod̶ama ne cʉ̃rami.Cuando el sol se pone, los pollos entran en su casa.antetayʉVcoyʉ1 1dayʉ 1ĩmacʉ2jacoyʉ 4
echidis. de masainayá
echidibʉabo-bos.plantío de echidibʉañʉaechidibʉaboa
echidibʉacaje-cajes.cáscara de echidibʉaveechidibʉacajea
echidibʉacorobʉ-bʉs.vaina de echidibʉañʉechidibʉacorobʉa
echidibʉacũ-cũs.racimo de echidibʉaveaechidibʉacũa
echidibʉajipobʉ-bʉ; -rʉvar.echidibʉatõarʉs.semilla de echidibʉañʉechidibʉajipobʉa, echidibʉatõarʉa
echidibʉañʉ-ñʉs.mata de una especie de bananoMusa acuminata Colla.echidibʉañʉaVṍreñʉ
echidibʉave-ves.bocadillo ; píldora (banana pequeña)echidibʉavea
echidicũ-cũs.racimo de fruta de inayáechidicũa
echididʉ-dʉs.nuez de la palma inayá (comestible)echididʉa
echidiñʉ-ñʉs.palma inayá ; palma cucurita (sin tronco, sin espinas)Maximiliana maripaechidiñʉas. de masa: echidi se usa echidiñʉa para contarVcõjañʉyuyaiba
echidiupas. de masabaile de yarumoVmoaupabad̶acʉcũmabʉ2var. dial. decũmacʉũmepupuyʉupayʉ 1yʉyo
echidiyo-yos.fruta de inayá (la gente y los roedores la comen)echidiyoa
edaipõecʉs.visitanteedaipõevaf. edaipõecoedaipõenomivasincuipõecʉ
edavayʉv.t.traer ; hacer llegar (donde está el hablante)Javabobʉre etarĩ, mai nʉri, ñʉjare edavaima Cʉ̃rapãvai.Saliendo de Tapurucuara, caminando por trocha, ellos nos trajeron a Santa Marta.anteavayʉVdavayʉ
edayʉv.i.llegar ; alcanzar (donde está el hablante)Copaidarĩ edayʉme ʉ̃ cojedeca vʉicũi.Probablemente él viene otra vez en avioneta.anteayʉ 2Vboqueyʉcõañʉ2daroyʉdayʉ 1tóyʉ 2