Foreword

Ntandiko

Ntotoli̱ ya Lubwisi eni yaaki̱li̱ye munu kuhandiikuwa haabwa Babwisi kandi na bantu banji abaku̱bu̱ghagha Lubwisi kusemeeye—otaayemu bombi̱ abakubbala kukyeyambi̱i̱si̱ya mu kuhandiika kandi nʼaba kukyeyambi̱i̱si̱ya mu ku̱bu̱gha kwonkaha.

 

Kitabo kini kikughenda kuba kikwato kyaku̱koleesi̱ya kyamughaso haabwa kutwala mu maaso byanjegheesi̱ya kandi byakwegha Lubwisi mu maasukuulu kandi ekisaghi̱ki̱ye kandi eki balalolaghamu kubakoonela mu kuhandiika bitaqbo binji bya Lubwisi. Kitabo kini ni nkuukuwamu dhee haabwa Kwegheesi̱ya mi̱bu̱gha ya Njaaluwa kusighikila ngoku kilaghilo kya Gavumente ya Uganda haa bya Njegheesi̱ya ya mi̱bu̱gha ya Njaaluwa ki̱ghi̱li̱ye. Mu Nsuula 4 ya Kilaghilo kya Uganda, bakyoleki̱ye mu katwi̱ke kaa 37 ngu “Bu̱li̱ muntu weena ali na bughabe ngoku ki̱si̱i̱mi̱lanu̱u̱we hambali ali, kweghonja, ku̱lengeesi̱y’o, kwatula, kulinda, kandi kutwala mu maaso asi̱li̱ ya bu̱li̱ mulingo, bilaghilo bya asi̱li̱ eghi, mu̱bu̱ghe, mi̱ghendi̱yo na binji byona…” Eki niikiyo Ntotoli̱ ya Lubwisi eni ekoli̱ye kyonini.

 

Bighambo ebili mu kitabo kini bi̱komeeu̱we ku̱lu̱gha mu bighambo bikani̱ye bitali bimui ebi bantu baku̱koleesi̱yagha mu ku̱bu̱gha kwabo kwa bu̱li̱ kilo-----otaayemu mu kuhandiika kandi na kuhanuula hamui mu byangeso, byanjikala, byapoko-poko, byabu̱li̱mi̱, byabu̱su̱u̱bu̱li̱, kandi na binji nʼebinji byona.

 

Kitebe kya Kukula-kulani̱ya Kwamba Lubwisi (KLDA) kikwesigha ngu weena oghu akukoleesi̱ya Kitabo kya Ntotoli̱ ya Lubwisi kini akusanga kitali kikwato kyamughaso kwonkaha haabwa kulolamu kubakoonela, bhaatu musingi dhee haabwa kuhandiika bitabo binji mu Lubwisi ebi bangu̱twesi̱ya bantu kusoma mu maaso eghi.

 

Tukulaghiluwa ku̱ku̱si̱ma kandi kumaniilila mu mulingo ghwa mbaghani̱ja boona abaataay’o ku̱lu̱ na nkokolo haa kukulakulani̱ya mu̱bu̱ghe ghwa Lubwisi kandi na abataayo ku̱lu̱ na nkokolo ku̱hi̱ka haa ku̱twesi̱ya Ntotoli̱ ya Lubwisi eni. Tu̱ku̱basi̱i̱ma enu̱we boona, kandi na SIL International, Bitongole Ebitali bya Gavumente abaahaayeyo sente sya kuhandiika kandi ku̱twesi̱ya ntotoli̱ ya Lubwisi eni, Kitongole kikubasi̱i̱ma munu.

 

Mubulya A. Wilson

 

Mukulu wʼEntebbe
Kitebe kya Kukula-kulani̱ya Kwamba Lubwisi (KLDA)
PO Box 1171 Bundibugyo
UGANDA

Foreword

This dictionary has been specially written for Babwisi and other potential Lubwisi Language speakers—both those that wish to acquire the language formally and those who will do so informally.

 

It is going to be an extremely useful tool for enhancing the teaching and learning of Lubwisi in schools and as a supplement and reference tool for other literature. It is also a response to Thematic Curriculum as the Uganda Government Policy on Local Language Teaching. In Chapter 4 of the Uganda Constitution, it is stipulated in Article 37 “Every person has a right as applicable to belong to, enjoy, practice, profess, maintain and promote any culture, cultural institution, language, tradition…” This dictionary does just that.

 

The vocabulary has been selected to cover a variety of words that people use in their daily conversation—both informally, and during wider interactions in moral, social, political, agricultural, commercial, and other avenues.

 

The Kwamba Lubwisi Development Association (KLDA) trusts that whoever uses this dictionary will find it not only a vital reference tool, but also the foundational basis for other literature in Lubwisi that will be published in the future.

 

Special acknowledgement and thanks must be given to all those who have participated in the development of the Lubwisi language and who have brought about the publication of this dictionary. To all of you, and to SIL International, the NGO who has funded this dictionary and its first printing, the Association is indebted.

 

Mubulya A. Wilson

 

Chairperson
Kwamba Lubwisi
Development Association (KLDA)
PO Box 1171 Bundibugyo
UGANDA