Resultado de búsqueda de "giitagantsi"

pegiitagantsi vt. {yapegiitakeri} comer toda la carne de la pierna (p.ej. de un ave). Napegiitakeri ivori atava okitakenarira noshinto. Comí toda la carne de la pierna de pollo que me sirvió mi hija. V. pe- Apén. 1; okii, sapegiitagantsi.

ampáriririri onom. estar adormecida o entumecida (una extremidad). V. komugiitagantsi.

yogiitakeri V. giitagantsi.

gavigiitagantsi vt. {yogavigiitakero} unir un palo o un pedazo de palo a otro para aumentar el largo. Itsikoivetaka icha tinti tera ogonketemparo inchakii, impo yagashitakero pashini yogavigiitakerora, ario pinkante ogonketakaro. Mi hermano estaba tratando de coger papayas con un palo, pero el palo no llegaba; entonces cogió otro, unió (los dos) y así alcanzó. V. gavitagantsi, okii.

giitagantsi vt. {yogiitakeri} poner patarashcas en la candela para cocinarlas. Okya pokapaatsi ina opamuatira etari, akipavagetapaake ogiitakeri tsitsiku imposatakera nosekataigakempara. Mi mamá recién ha llegado de buscar carachamas, ha hecho varias patarashcas y las ha puesto en la candela para cocinarlas y que comamos. V. o1- Apén. 1; okii.

yoyagiitakero V. yagiitagantsi.

yasapegiitakeri V. sapegiitagantsi.

shinkogiitagantsi vr. {ishinkogiitaka} tener reumatismo en las piernas, tener las piernas tiesas, tener cualquier enfermedad que afecta los huesos de las piernas o hace que se adormezcan. Tenige iranuitagantsitae shainka, ontitari ishinkogiitaka. Mi abuelo ya no camina bien y la razón es que tiene reumatismo en las piernas. V. shinkotagantsi2, okii.

yovatankugiitaka V. vatankugiitagantsi.

yoserogiitakero V. serogiitagantsi.

yogorankagiitakero V. gorankagiitagantsi.

yogavigiitakero V. gavigiitagantsi.

yagiitagantsi vt. {yoyagiitakero} meter en algo (frutos de tamaño regular; suris, etc.). Apa yagake aranka yoyagiitakero tseokiku imputerora irishinto. Mi papá recogió naranjas y las metió en una bolsa de malla para ir a dárselas a su hija. V. yagagantsi, oi.

yamaagiitakero V. maagiitagantsi.

yapegiitakeri V. pegiitagantsi.

vugiitagantsi vt. {avugiitakeri} enredarse en los pies de alguien, cogerle a alguien por los pies (p.ej. un bejuco o soga del monte). Yogari icha yonkaraaka avugiitavakerira shivitsa. Un bejuco se le enredó en los pies de mi hermano haciéndolo caer. V. vuatagantsi, gítitsi, okii.

isavisavinkagiitake V. savisavinkagiitagantsi.

isavogiitaka V. savogiitagantsi.

iserogiitakero V. serogiitagantsi.

ishinkogiitaka V. shinkogiitagantsi.

vatankugiitagantsi vr. {yovatankugiitaka} doblarse las piernas estando echado. Yogari matsigenka imagira onti itimpatsaa, okonogaka onti yovatankugiita. El hombre estira sus extremidades para dormir, pero a veces se acurruca (lit. dobla sus piernas). V. vatankutagantsi, okii.

tsitigiitagantsi vi. {itsitigiitake} doblar las piernas. Yogari ani atsantsaarikatyo kara, nerotyo chapi ipokutira nogimagavetakari nomagira, tera irogonketemparo nomagamento, onti itsitigiitake ipote ikiakera maganiro. Mi cuñado es muy alto, así que cuando vino ayer (a visitarme) le ofrecí mi cama (lit. trataba de hacerle dormir donde duermo), pero no alcanzaba (lit. él no alcanzó) en mi mosquitero, sino que dobló las piernas y así pudo entrar completamente (lit. todo). V. tsitigagantsi2, okii.

tsiogiitagantsi vr. {itsiogiitaka} tener las extremidades atrofiadas, atrofiarse una extremidad. Yogari koki yonkaraaka ishironteku, iroro okenantanaka ovashi itsiogiitanaka irakoku, tera irakotae. Mi tío se cayó sobre su hombro, y de ahí comenzó a atrofiarse su brazo y no lo podía usar. V. tsiogagantsi, okii.

avugiitakeri V. vugiitagantsi.

shinkogiitagantsipini inan. hierba para el reumatismo. V. shinkogiitagantsi; -pini Apén. 1.
  • Page 1 of 2
  • 1
  • 2
  • >