Resultado de búsqueda de "intáina"

gontsinaagantsi 1vt. {yogontsinaakero} poner muy cerca los unos de los otros. Yogari apa yantakerora ivanko, ishitikanakero yogontsinaanakero oshi itsivitatasanotanakerora. Cuando mi papá hace una casa, amarra las hojas poniéndolas muy cerca las unas de las otras para que (el techo) sea muy tupido. 2vtr. {yogontsinaakari} acercarse mucho. Gara pogontsinaari pirenti ogakerira merentsi, intainakona pinake. No te acerques mucho a tu hermano que tiene gripe, hay que ponerse un poco lejos.

yontainatakari V. tainatagantsi, intainatagantsi.

yontainatakeri V. tainatagantsi, intainatagantsi.

tsirepepititagantsi vi. {otsirepepititake} ser muy fino/a (pelito, vello). Aityo iviti kemari kantankicha onti otsirepepitiegitake, nerotyo pineventemparira intaina kañomataka ontinirika ikaaramuokitake. El tapir tiene pelo pero es bien finito; es por eso que cuando se lo mira de lejos, parece que no tuviera nada de pelo. V. tsirepekiti, vítitsi.

kaaramuokitagantsi vi. {ikaaramuokitake} no tener nada de pelo (animales). Aityo iviti kemari kantankicha onti otsirepepitiegitake, nerotyo pineventemparira intaina, kañomataka ontinirika ikaaramuokitake. El tapir tiene pelo pero es bien finito; por eso si se le mira de lejos, parece que no tuviera nada de pelo. V. kaaratsenkoatagantsi; -muoki Apén. 1.

potsitapirinikima adj. negro/a (un grupo de pájaros o individuos que se ve negro a cierta distancia). Antari iriaigera matsigenkaegi inkamoigera, irogaguiganakempa imanchakishite iriaigakera, impo pineventaigemparira intaina, potsitapirinikima. Cuando un grupo de gente (se alista) para ir a cerrar un brazo de agua con una represa (para pescar), se pondrán sus cushmas viejas e irán, luego si miras de un poco lejos, (se les ve como) muchos puntos negros. V. potsitapirinikitagantsi.

intáina adv. un poco aparte, lejos o separado. Yogiatanakeri itomi, kantankicha intaina inagetanake kameti ganiri ineiri. Su hijo lo seguía, pero de lejos para que no lo viera. Opankitaganira sarigemineki, tera ontsimaviokisetenkani onti intainapage ogunkani. Cuando se siembra cacao, no se ponen (las plantas) muy cerca las unas de las otras, sino que se las ponen separadas a cierta distancia.

intainakonaratyo un poquito más allá. Intainakonaratyo pinake, nanti pinesaankanake. Retírate un poquito, pues te me estás acercando demasiado.

mitaagantsi vi. {imitaake} saltar, brincar. Yogari osheto imitaagematityo intaina ikantagemati koregn koregn anta otsegoku. El maquisapa salta una buena distancia korégn korégn allá en las ramas. Notsarogavagetanake noneiri ariori oshonkanakempa pitotsi, panikya nomitaanake. Yo tenía tanto miedo, porque pensé que la canoa iba a voltearse, que casi salté (al río).

intainatagantsi 1vt. {yontainatakeri} apartar, separar, mandar a otra parte. Yogari icha yontainatakeri itomi yogakerira parikoti ompote isankevantakera, antari gara onti, sa garorokarityo yontainatumatiri. Mi hermano ha mandado a su hijo a otra parte con el único motivo que aprenda a leer y escribir, si no fuera por esto jamás lo apartaría de su lado. 2vtr. {yontainatakari} apartarse de, separarse de. Tera ontainatumatempari noshinto osuraritsite, tyarika iatake ogenanekyatyo opatimatanairi. Mi hija no se separa ni un momento de su marido, dondequiera que él va, ella también va.