Resultado de búsqueda de "tsaakotagantsi"

gatsaakotagantsi vt. {yagatsaakotakeri} imitar, remedar, hablar como otro habla. Pagatsaakotakeri katonkokunirira. Hablas como hablan los de río arriba. Inti pagatsaakoiganake virakocha tenige pintamporavageigae pimatikavageigaera, onti pitosoiganake. Ustedes imitan a los de afuera y ya no tamborean ni cantan como antes, sino que bailan (al estilo de ellos). V. gagantsi1; -tsa 4.8.2.8; -ako 4.8.1.1.

pavatsaakotagantsi vr. {yapavatsaakotaka} estar en la oscuridad; quedarse a oscuras. Yogari koki iatake chapi inkenishiku itsatavagetake samani, impo ipigavetaa niganki yapavatsaakotaka avotsiku. Ayer mi tío se fue lejos al monte, y mientras regresaba le cogió la oscuridad (lit. él se quedó a oscuras) en el camino. V. pavatsaagantsi; -ako 4.8.1.1.

yagatsaakotakeri V. gatsaakotagantsi.

yapavatsaakotaka V. pavatsaakotagantsi.

tsaakotagantsi 1vt. {itsaakotakeri} desatar a alguien o algo que está dentro de algo o amarrado a algo; sacar de una trampa de soga. Itimaigi pashini matsigenkaegi yogashivageigi kanari, impo ipaagantakarora, ikamosotakeri itsaakotakeri. (Cuentan que) había otra gente que puso trampas para coger pavas, y más luego cuando (las pavas) fueron cogidas en las trampas, se fueron a sacarlas. Ikentake apa kemari ishinkotakeri. Iposatanakera iponatakeri tsipanaku yogusotakeri, impo yamakeri pankotsiku otsaakotavakeri ina ogaraakerira nosekataigakara. Mi papá mató a un tapir con flecha y lo ahumó. Cuando estuvo ahumado, lo envolvió en hojas de bijao, lo amarró bien y lo trajo a la casa donde mi mamá lo desató, lo cortó y nos lo comimos. 2vr. {itsaakotaka} desatarse, zafarse (de algo a lo que está amarrado, de una trampa de soga). Noatakera noneantakera, notsatakovetanakari notsitite ganiri ipoki, impo nagiro avotsiku ikenapai. Ariorokari itsaakotanaka. Cuando fui a visitar, dejé a mi perro amarrado para que no viniera también, pero cuando ya estaba a medio camino (me dí cuenta que) vino (siguiéndome). Seguramente se habrá desatado. V. tsaagantsi; -ako 4.8.1.1.

netsaakotagantsi 1vt. {inetsaakotakeri} observar o contemplar el sufrimiento continuo de otro con mucha pena o por mucho tiempo. Nonetsaakovagetakeri notomi ikisavintsavagetunkani ipasapasavagetunkani. Me dio mucha pena ver cómo (sufría) mi hijo al ser muy maltratado y que le pegaban mucho. Nonetsaakotakerotyo pigajune kara pikiakogematityo ariomonkipagerikatyo kara. Muchas veces veía que llevabas muchos sacos llenos de café. 2vr. {inetsaakotaka} sufrir por mucho tiempo. Omantsigavagetanake ina onetsaakovagetaka tera aiñokya onkame, atsipereavagetake nigankityo notsarogakaganakaro. Mi mamá ya estaba muy enferma por mucho tiempo y no moría, tanto era lo que seguía sufriendo que me daba mucha pena por ella. V. netsaagantsi; -ako 4.8.1.1.

itsaakotaka V. tsaakotagantsi.

itsaakotakeri V. tsaakotagantsi.

inetsaakotaka V. netsaakotagantsi.

inetsaakotakeri V. netsaakotagantsi.