Matsigenka-Castellano Dictionary


a
ch
e
g
i
j
k
ky
m
n
ñ
o
p
s
sh
t
ts
ty
v
y

y


yampigirikakotakero V. pigirikakotagantsi.
yampinatakeri V. pinatagantsi.
yampitsagakero V. pitsagagantsi.
yampitsatakero V. pitsatagantsi.
yampityagitaka V. pityagitagantsi.
yampityagitakero V. pityagitagantsi.
yampivenatakero V. pivenatagantsi.
yamurokagitakero V. murokagitagantsi.
yamurokakero V. murokagantsi.
yamutakeri V. mutagantsi.
yamutakotakeri V. mutakotagantsi.
yanáshiri anáshiri inan. esp. de árbol de hojas redondas, pequeñas y finas. ◊ Las hojas producen un color azulado o negro cuando se las frota con la mano; se las utilizan, tanto como también la corteza, para pintar o teñir de color negro el hilo que se utiliza para hacer trampas iviri. V. ana, oshi.
yaniaitake V. niaitagantsi.
yaniake V. niagantsi.
yanienkatake V. nienkatagantsi.
yanigakitakaro V. nigakitagantsi.
yaniri
yániri m. cotomono, mono aullador. ◊ Los cotomonos machos son conocidos por la abultada prominencia en sus cuellos formada por el gran tamaño del cartílago tiroides, así como también por ser muy perezosos, así que se dice en broma: “Inkañotake itonkorina” “Será parecido a su nuez de la garganta”, lo que da a entender: “Vinti peranti” “Tú eres un perezoso”, porque se están refiriendo a la nuez del cuello del cotomono (iseno) pero utilizando el término que se usa para referirse a la nuez del cuello del ser humano.• A veces se refieren a los cotomonos con el término seripigari (chamán), y a las hembras como imantyarote (su mujer), utilizando el mismo término que se usa para referirse a la esposa de un chamán. Yaniri ikantagani seripigari patotatsirira tsinane. Al cotomono se le dice chamán, el que colecciona mujeres. V. tonkorinantsi, pankitagantsi.
yanirimáiki inan. esp. de árbol grande que produce un fruto rojo y dulce. V. yaniri, imai, okitsoki.
yanonkaka V. nonkagantsi.
yanonkakaro V. nonkagantsi.
yanonkoreakero V. nonkoreagantsi.
yanonkorenkakero V. nonkorenkagantsi.
yantaka V. tagantsi.
yantakero V. tagantsi.
yantakotakeri V. takotagantsi.