Search results for "sa"

makitekitagantsi vi. {omakitekitake} ser deforme, defectuoso/a (nuez de palmeras o nogal). Nokaragivetakaro tsigaroki mameri ovatsa, ontitari omakitekitake. Corté nueces de shebón, pero no tenían carne adentro por ser deformes. V. omakiteki, okitsoki.

makitetagantsi AU 1vt. {imakitetakero} aumentar un tejido poco a poco para que tenga vuelo (p.ej. una red redonda). Antari karanki tera nogote noshitikera shiriti, teranika nogote nomakitetera kameti ontinerenkakempaniri, kantankicha maika nogoti, yogotagakenatari apa tyara okantagani otsititaganira. Antes yo no sabía tejer una red redonda, pues no sabía cómo aumentarla para que tuviera vuelo; pero ahora ya sé, porque mi papá me enseñó cómo se comienza. 2vr. {omakitetaka} ser aumentado/a poco a poco, tener aumento (para que tenga vuelo). Ogari oshirite ina kimota omakitetaka, nerotyo otinerenkavagetatyo kara. La red redonda de mi mamá tiene regular aumento y por eso tiene mucho vuelo. V. parikitagantsi BU.

áakyari interj. denota burla. • Se usa con un gesto de la mano para indicar que alguien no sabe lo que dice o está hablando tonterías. Pineerira pitomi iokookotakempi inkantakempira “aakyari”, onti isamatsanatakempi ineakempira tera pogote. Si ves a tu hijo que te hace cierto gesto con la mano y te dice “aakyari”, es que está burlándose de ti, porque piensa que no sabes.

aasá interj. reacción a algo chistoso o feo que es algo insultante. Pinkanteri “vishiria”, inkante “¡aasá!, ogirimashi”. Si tú le dices “cucharón”, él va a decir “¡aasá!, la nariz de ella”. V. víshiria.

acha pairanitirira

acha [del cast.] inan. hacha. • Algunos hombres se refieren a la parte superior del pico del paujil en son de broma comparándola con un hacha y empleando el pf. o2- 3f., en lugar de i- 3m. que normalmente se usaría: oachane tsamiri el hacha del paujil. De la misma manera se usa la expresión ogotsirote su cuchillo de ella y, comparándola a un machete valeriano, algunos la llaman osavurite su machete de ella. V. iméntyai, asuro, kantakotagantsi.